Umiejętność czytania i pisania jest nieodłącznie związana z pojęciem cywilizowanego człowieka. Rozwój nauki postępuje obecnie tak szybko, że wiedza łatwo się dezaktualizuje i wymaga ciągłego, systematycznego uzupełniania jej. Podstawową metodą i warunkiem zdobywania wiedzy jest czytanie.

Nie wszystkie dzieci potrafią osiągnąć taki poziom umiejętności czytania i pisania, który zagwarantowałby im pełnowartościowy udział w życiu społeczeństwa.

Dzieci, które mimo dobrego rozwoju umysłowego i nie uszkodzonych receptorów wzroku i słuchu, nie mogą nauczyć się czytać w czasie przewidzianym programem określane są jako „dyslektyczne”, czyli takie w których występują specyficzne trudności w uczeniu się czytania i pisania.

Ustawiczny rozwój poglądów na charakter specyficznych trudności w czytaniu, jak również i wątpliwości, które towarzyszą temu problemami, ujawniają się bardzo wyraźnie w terminologii tych trudności.
Wcześniejsze nazewnictwo podkreśla raczej charakter zaburzenia wrodzony bądź rozwojowy.

Najstarszy termin „wrodzona ślepota słowna” zaproponowany został przez W. Pringle Morgana w roku 1896. Początkowo termin ten zdobył dużą popularność. Był używany przez naukowców, którzy śladem W.P. Morgana opisywali kolejne przypadki takich trudności. Na przykład : J. Clairborne (1906) stosował pojęcie „ślepota słowna”.

Jednak nazwa „ślepota słowna”, już od 1909 roku miała swoich przeciwników, ze względu na to, że wskazywała jedynie na zaburzenie funkcji wzrokowych jako przyczynę trudności w czytaniu. Termin ten pozostał jeszcze w nazwach historycznych, niektórych instytucji o długoletniej działalności.

Od roku 1896 do roku 1956 na określenie specyficznych trudności w czytaniu stosowano 14 różnych nazw, lecz obecnie można ich wyróżnić dużo więcej.

W latach osiemdziesiątych można było doliczyć się 28 różnych nazw. Jednak rekordy popularności bije termin „dysleksja”. Termin ten stosowany był już od 1887 roku przez R. Berlina, profesora ze Stuttgartu, lecz w przypadkach utraty zdolności do czytania u osób dorosłych.

Powszechnie używany termin „dysleksja” wprowadzony został przez J. Hinshelwooda, w 1917 roku.
Najczęściej używanym terminem na oznaczenie specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci jest termin „dysleksja rozwojowa”. Dodanie do terminu „dysleksja” określenia : „wrodzona” czy „rozwojowa”, wskazuje na fakt wczesnych uwarunkowań tych trudności i trwających od urodzenia, a nie nabytych w późniejszym okresie życia.

Popularny jest tez termin „legastenia”, używany w krajach niemieckojęzycznych, wprowadzony przez P. Ranschburga w 1916 roku. Termin ten zdobył też pewną popularność w Polsce. W okresie międzywojennym G. Bychowski podaje następującą definicję : „inaczej wrodzona ślepota słowna, wrodzona aleksja, dysleksja”.

Niektórzy autorzy na oznaczenie specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu używają jednego terminu np. „wrodzona dysleksja” (J. Hinshelwood 1917), „dysleksja rozwojowa” (Critchley 1964). Inni autorzy posługują się dwoma terminami np. „dysleksja i dysgrafia” (M. Spionek 1965), „dysleksja i dysortografia” (S. Borel – Maisonny 1968). Wreszcie trzecia grupa autorów stosuje trzy terminy : „dysleksja, dysortograia, dysgrafia” (Z. Matjček 1972, M. Bogdanowicz 1976).
Autorzy stosujący trzy terminy mają na celu dokładne wskazanie rodzaju występujących trudności u dziecka, ponieważ mogą one występować w sposób izolowany. Prof dr hab Marta Bogdanowicz od 1966 roku posługuje się terminami:

Dysleksja – przedrostek „dys” oznacza w języku łacińskim i greckim brak czegoś, trudność, nadaje znaczenie negatywne.
Termin „dysleksja” wywodzi się od czasownika „lego” – czytam. Zatem dysleksja to trudność w opanowaniu czytania.
Dysortografia – termin ten pochodzi od wyrazu „orthos” (j. Grecki) – prawidłowy i „grapho” (j. Grecki) – piszę, rysuję.

Tak więc dysortografia to trudność w opanowaniu poprawnej pisowni.
dysgrafia – oznacza trudność w zakresie techniki pisania, niski poziom graficzny pisma, a więc tzw. brzydkie, niekaligraficzne pismo. Różnorodność definicji, spotykana w literaturze psychologiczno – pedagogicznej, jest dowodem nieustannych poszukiwań oraz złożoności problemu, specyficznych trudności w czytaniu. Dla przykładu podaję kilka definicji o różnym zakresie i niejednoznacznej treści :

Wg. M. Linder (1955) dysleksja to – niemożność opanowania czytania przez dziecko mimo usilnych starań ze strony dorosłych.
Wg. J. Roudinesco (1951) dysleksja to – specjalna niezdolność rozumienia, reprodukowania i integracji pisanych symboli.
Wg. M. Sovak (1960) dysleksja to – kompleksowe zaburzenie analityczno – syntetyczne przy słabej zdolności poznawania i składania symboli pisanych.
Wg A. L. Drew (1956) dysleksja to – zaburzenie w poznawaniu struktury znaków graficznych.
W Polsce najczęściej przytacza się definicję używaną przez Halinę Spionek: dysleksja – to trudności w czytaniu i pisaniu, które są spowodowane deficytami funkcji percepcyjno – motorycznych, obliczonymi w stosunku do wieku dziecka, a ocenianymi w relacji do jego ogólnego poziomu umysłowego.

Badania wykazały, że definicja ta jest zbyt wąska, bowiem, nie tylko zaburzenia funkcji percepcyjno – motorycznych są odpowiedzialne za specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu.
Światowa konferencja neurologów w 1968 roku w Dallas (USA) przyjęła jako obowiązującą definicję :

Dysleksja jest to zaburzenie, które przejawia się niemożnością opanowania umiejętności czytania mimo dobrej inteligencji i warunków środowiskowych dziecka. Niezdolność ta jest spowodowana zaburzeniem podstawowych funkcji poznawczych, co często uwarunkowane jest konstytucjonalne ( tzn. przez zmianę struktury centralnego układu nerwowego o różnej etiologii).

Brytyjskie Towarzystwo Dysleksji opublikowało w 1990 roku definicję dysleksji, jako zaburzenia o charakterze konstytucjonalnym, które przejawia się jako specyficzne trudności w uczeniu się czytania, pisania i techniki pisania, w niektórych przypadkach współwystępujące z trudnościami w operowaniu liczbami.

W literaturze światowej spotykamy różne definicje dysleksji. Definicje które można by nazwać „pedagogicznymi”, zawierają określenie rodzaju trudności w nauce (np. niemożność nauczenia się czytania i pisania przy użyciu konwencjonalnych metod dydaktycznych).
Słownik pedagogiczny podaje następującą definicję :

Dysleksja – (gr. dys – nie, léksis – wyraz, czytanie), to zaburzenie w opanowaniu umiejętności czytania, polegające na niemożności powiązania dźwięku z prawidłowo rozpoznawaną literą.
Druga grupa definicji to definicje „psychologiczne” określające etilogię i patomechanizm trudności w czytaniu i pisaniu (np. zaburzenia funkcji percepcyjno – motorycznych uwarunkowane mikrouszkodzeniem centralnego układu nerwowego).

Słownik psychologiczny podaje następującą definicję :
Dysleksja to zaburzenie procesu czytania albo trudności w nauce czytania (trudność rozpoznawania liter i słów, błędy wymowy) może być wywołana organicznym uszkodzeniem mózgu.

Logopedyczny słownik terminologii diagnostycznej podaje następującą definicję:

Dysleksja (afazja wzrokowa, dysleksja rozwojowa, legastenia, niezdolność czytania, specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu) – wrodzona obniżona zdolność do nauki czytania; zaburzenie poprawności czytania, które przejawia się niemożnością opanowania umiejętności czytania przez dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym.

Różnorodność terminów jaka istnieje dla określenia specyficznych trudności w czytaniu (dysleksji), jak również niejednoznaczna ich interpretacja wprowadza nie tylko ogromne zamieszanie pojęciowe, ale również świadczy o tym, że nie udało się w pełni wyjaśnić istoty i patomechanizmów tego zaburzenia.
Stan aktualnej wiedzy dotyczącej specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu nie jest zadawalający, nie stwarza okazji do usystematyzowania informacji w tej dziedzinie.

Nie brak przedstawicieli takiego poglądu, że istnieje tyle dysleksji, ile jest dyslektycznych dzieci. Każdy przypadek dysleksji powstaje przez działanie odmiennych przyczyn i patomechanizmów.
Jednoznacznej odpowiedzi na pytanie – czym właściwie jest dysleksja ? – nie można więc otrzymać.