Właściwie każdy człowiek uczy się przez całe swoje życie. Jednak najintensywniej przebiega ono w okresie dzieciństwa. Dziecko zdobywszy już umiejętność porozumiewania się za pomocą mowy oraz zdolności motorycznych, poszerza swą wiedzę dotyczącą umiejętności życia społecznego jak i również wiedzę zawartą w szkolnych programach nauczania.

W uczeniu tym może się zdarzyć, iż dziecko będzie mieć pewne trudności. Są to różne problemy wynikające z wielu przyczyn np.: zdolności dziecka, uwarunkowań środowiskowych, niewłaściwego podejścia rodziców czy nauczyciela do dziecka lub będące przyczyną zaburzeń emocjonalnych, organicznych czy też zaburzeń rozwoju dziecka.

Jedną z takich trudności jest dysortografia

Dysortografia definiowana jest jako trudności w nauce ortografii. Czasem spotyka się ją oddzielnie, jednak najczęściej występuje wspólnie z dysleksją – trudności w nauce czytania. Można ją rozpoznać wówczas gdy pojawia się na początku nauki szkolnej u dziecka o prawidłowym rozwoju umysłowym, u którego pismo wykazuje różnego rodzaju odstępstwa od prawidłowego zapisu wyrazów. W tym błędy ortograficzne oraz błędy wynikające z mylenia liter ze względu na ich podobieństwo w wymowie np.: „w” i „f ” i pisowni np.: „m” i „n”, „p” i „g”. Dziecko mimo znajomości podstawowych zasad pisowni popełnia błędy w zapisie.

Wraz z wiekiem oraz wzrostem poziomu klasy i wymagań programu nauczania zmienia się nieco natura błędów. Dziecko najpierw w większym stopniu może mylić lub opuszczać pojedyncze litery czy sylaby. Natomiast u starszych uczniów z takim zaburzeniem zmniejsza się liczba błędów związanych z myleniem liter, a wraz z poszerzeniem materiału ortograficznego oraz koniecznością pisania dłuższych prac zwiększa się częstotliwość popełniania błędów typowo ortograficznych. Problemy z nauką ortografii mogą się również pojawić w nauce języków obcych.

Często zdarza się, iż do poradni na zdiagnozowanie zaburzenia trafiają tylko ci uczniowie, którzy nie wykazują innych trudności z nauką a problemy z poprawnym pisaniem wydają się nie wynikać z braku chęci do nauki. Jest to duże uproszczenie gdyż jak już wcześniej wspomniałam dysortografia bardzo często występuje wraz z innymi zaburzeniami sprawiającymi trudności w nauce.

Etiologia dysortografii skoncentrowana jest głównie na tłumaczeniu tego zaburzenia przyczynami wynikającymi ze szkodliwego działania czynników w okresie ciążowo-okołoporodowym. Mogą to być przebyte w czasie ciąży choroby matki, nieodpowiednia dieta wraz z niekorzystną higieną życia oraz ciężkie wręcz nawet traumatyczne przeżycia matki powodujące zaburzenia w równowadze organizmu, które mogą w negatywny sposób wpłynąć na rozwój płodu. Mogą to być również trudności w podczas porodu prowadzące do niedokrwienia czy też niedotlenienia dziecka.

Wszystkie z wyżej wymienionych czynników mogą doprowadzić do minimalnych dysfunkcji mózgu będących przyczyna dysortografii. Istnieje jeszcze jeden pogląd dotyczący przyczyn związanych z trudnościami zarówno w pisaniu jak i w czytaniu. Opiera się on na tezach twierdzących, że zaburzenia tego typu są uwarunkowane genetycznie. Potwierdzone są one poprzez liczne badania np.: w latach 50′ Hallgren opublikował wyniki badań obejmujących pary bliźniąt. Zgodność występowania zaburzeń w pisaniu oraz czytaniu u bliźniąt jednojajowych wynosiła 100%, natomiast u bliźniąt dwujajowych 33%. Wiele współczesnych badań sugeruje, iż odpowiedzialny za zaburzenia tego typu jest gen lub geny zlokalizowane na krótkim ramieniu 6-go chromosomu.

Czynników jak widać jest wiele i są zróżnicowane. Sadzę, iż największe prawdopodobieństwo pojawienia się dysortografii występuje wówczas gdy na organizm oddziałują czynniki z poszczególnych grup, zarówno genetyczne jak i środowiskowe.

Gdy dziecko zostanie przebadane w specjalistycznej poradni i gdy zostanie u niego stwierdzona dysortografia często zdarza się, iż na tym się poprzestaje. Wydane przez psychologa zaświadczenie powoduje, że niepoprawne pisanie nie wpływa już na otrzymywane oceny, co ułatwia sytuacje ucznia nie motywując go tym samym do pracy nad zaburzeniem. Początkowo jest to bardzo wygodne dla dziecka, jednak jest to również zgubne gdyż może doprowadzić do całkowitej nieumiejętności poprawnego pisania mimo świadomości występowania zaburzenia. Rzadko też zdarza się by poradnie organizowały douczanie dla dzieci czy rodziców dysortograficznych uczniów.

Istotną kwestią, która ostatnio ze względu na popularność zjawiska jakim jest dysortografia, jest poruszana to edukacja dotycząca samego zaburzenia. Ważne jest by zarówno nauczyciele jak i rodzice dzieci, których dotyczy ten problem, wiedzieli na temat dysortografii jak najwięcej. Edukacja ta powinna obejmować zarówno etiologie zjawiska jak i metody przezwyciężania. Do najbardziej skutecznych i najczęściej stosowanych metod należą : ćwiczenie poprawnego pisania oraz czytanie.
Zarówno jedna jak i druga metoda pozwala na przyswojenie sobie prawidłowego zapisu wyrazów. Pisanie jest czynną formą nauki, podczas której dziecko koduje stale powtarzany poprawnie zapisany wyraz.

Ćwiczenie to powinno przebiegać pod kontrolą osoby dorosłej z dwóch względów, pierwszy to sprawdzanie czy dziecko pisząc nie popełnia błędów, drugi to motywowanie ucznia. Ponieważ metoda ta może być dla niego nieciekawa , co może negatywnie wpływać na gotowość ucznia do pracy. Gdy dziecko szybko się nudzi można zastosować pewne wzmocnienia, które motywowałoby je do nauki. Mogą to być nagrody takie jak zabawy wraz z dzieckiem czy po prostu wspólnie spędzony czas . Myślę, że taka forma wzmocnienia będzie dużo bardziej konstruktywna niż nagrody materialne.
Drugi sposób ćwiczenia to czytanie, wydaje się ono przybierać bierną formę nauki, gdyż dziecko nie przyswaja sobie celowo prawidłowego zapisu wyrazów. Czytanie sprawia, że uczeń poprzez częsty wzrokowy kontakt z poprawnym ortograficznie tekstem przyswaja sobie w nieco nieświadomy sposób jego formę.

Czytanie książek wpływa również na jakość pisanych przez dziecko prac. Stają się one bardziej dojrzałe i rozbudowane, gdyż uczeń może wykorzystywać w nich nowo poznane sformułowania czy konstrukcje, z którymi spotyka się w czytanych książkach. By zachęcić dziecko do czytania można podsuwać mu książki o tematyce, która w szczególny sposób je interesuje. Można również zapisać dziecko do pobliskiej biblioteki, posiadanie własnej karty bibliotecznej może zmotywować dziecko do wypożyczania i czytania wielu książek.

Im wcześniej dysortografia zostanie zdiagnozowana u ucznia oraz zostaną podjęte starania prowadzące do poprawy jakości jego pisania, tym dla dziecka lepiej. Ważne jest by wzbudzić zainteresowanie problemem oraz zaangażować do pracy z dzieckiem nie tylko nauczyciela ale również rodziców. Możliwe, iż ze względu na niezrozumienie zaburzenia ze strony rodziców mogło wcześniej dochodzić do konfliktów związanych ze złymi ocenami otrzymywanych przez dziecko z ortografii. Natomiast ich zrozumienie oraz akceptacja dziecka są bardzo wskazane gdyż mogą w konstruktywny sposób wpłynąć na kontakty z dzieckiem oraz poprawę sytuacji dzięki stosowanym metodom przezwyciężania zaburzenia.

Wspierające relacje dziecka z dysortografią z jego rodzicami mają jeszcze wiele innych korzystnych skutków, np.: uczeń może szukać u nich zrozumienia po nieprzyjemnych sytuacjach w szkole związanych z otrzymywaniem niedostatecznych ocen z ortografii. Obok stosowanych technik zapobiegawczych oraz metod przezwyciężania dysortografii, bardzo istotny jest, jak widać, dobry kontakt psychiczny z dzieckiem. Dlatego uważam, że podczas edukacji na temat tego zaburzenia powinno się również w szczególny sposób zwracać uwagę na ten aspekt problemu.