Prawdopodobnie odkąd istnieje pismo, to znaczy od kiedy ludzie zaczęli posługiwać się pismem w porozumiewaniu się między sobą, istnieje dysleksja. Najpierw dostrzeżono zjawisko utraty opanowanej wcześniej zdolności czytania i pisania, najczęściej współistniejące u dorosłych z utratą mowy (afazją), wspólną przyczyną czego było uszkodzenie mózgu.

Długa droga wiodła od opisania zjawiska wspomnianej utraty zdolności czytania (aleksja lub dysleksja nabyta) oraz utraty zdolności pisania będących efektem uszkodzenia mózgu u osób dorosłych, które już umiały czytać i pisać, do odkrycia podobnych objawów u dzieci, lecz występujących od początku nauki czytania i pisania.

Przyjmuje się, że pierwszy opis nabytej aleksji znajduje się w pismach Valeriusa Maximusa i Plinusza w I wieku naszej ery. Wspominają oni o wykształconym Ateńczyku, który na skutek urazu głowy stracił „pamięć liter”.

Pierwsze prace na temat specyficznych trudności w czytaniu ukazały się z końcem X I X wieku. Specjaliści, którzy pierwsi opisali i badali zjawisko dysleksji rozwojowej byli lekarzami – okulistami. Autorzy pierwszych prac na temat dysleksji to : S. Kissmaul (1877), O. Berkhan (1885), W.P. Morgan (1896). R. Berlin (1887) jako jeden z pierwszych użył terminu „dysleksja”. Obecnie termin ten jest ogólnie przyjęty w naukowych ośrodkach na świecie.

Dysleksję rozwojową, występującą u dzieci od początku nauki czytania i pisania, opisano dopiero w X I X wieku. Angielski lekarz – okulista W. Pringle Morgan opublikował 7 listopada 1896 roku w „British Medical Journal” pierwszy przypadek dysleksji rozwojowej u 14 – letniego chłopca. Chłopiec ten był inteligentny i nie miał trudności w matematyce, lecz nie potrafił nauczyć się czytać. Morgan tak charakteryzował jego problemy : „Słowo pisane lub drukowane zdawało się zupełnie nie docierać do świadomości chłopca, dopiero przeczytane na głos nabierało dla niego znaczenia. Możliwe, że schorzenie to jest wrodzone”.

Podejrzewano, że przyczyną tego jest wada wzroku, jednak W.N. Morgan tego nie potwierdził, a trudności w czytaniu uznał za przejaw specyficznych zaburzeń, które nazwał „wrodzoną ślepotą słowną”. Takie określenie trudności w czytaniu funkcjonowało jeszcze przez wiele lat.
W początkach X X wieku zagadnieniem dysleksji zainteresowały się kraje Europy : Anglia, Francja, Niemcy, Austria, Portugalia, Litwa. W późniejszym czasie – kraje skandynawskie.

Pierwszych obserwacji w dziedzinie specyficznych trudności w czytaniu w Ameryce dokonał Schrapinger (1906).

W historii badań nad dysleksją można wyróżnić kilka okresów. Pierwszy z nich obejmuje lata : 1896 – 1917, a więc czas od ukazania się pierwszej publikacji na temat dysleksji do wydania monografii J. Hinshelwooda, pt „Wrodzona Ślepota Słowna”. Praca ta podsumowała rezultaty badań tego okresu. Był to czas publikowania opisów przypadków dysleksji, co doprowadziło do identyfikacji oraz rejestracji jej objawów i wyodrębnieniem specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci, tzw. dysleksji rozwojowej.

W okresie międzywojennym problem dysleksji stawał się przedmiotem badań we wszystkich niemal krajach. W Polsce problemem tym zajmowali się zarówno psychologowie, jak lekarze i pedagodzy, m.in. G. Bychowski i S. Baley, R. Uzdańska. W jednym z najważniejszych opracowań tego zagadnienia w okresie miedzywojennym znajdujemy następującą definicję : ? Legastenia jest to wrodzony defekt zdolności czytania, inaczej wrodzona ślepota słowna, wrodzona aleksja, dysleksja, analphabetia partialis, strephosymbolia.

W okresie powojennym problemem dysleksji zajmowali się m.in. L. Bandura, A. Drath, I. Bielicka, J. Maćkowiakowa i inni.

Drugi okres badań trwał od pierwszej do drugiej wojny światowej. Koncentrowano się wówczas na pierwotnych przyczynach dysleksji, czyli na etiologii tych trudności. W tym okresie badania przeniosły się z Europy do Stanów Zjednoczonych. Powstało wówczas kilka podstawowych szkół etiologicznych. Drugim ważnym zadaniem tego okresu – było przygotowanie odpowiednich pomocy do diagnozowania oraz wypracowywania metod terapeutycznych. W zadaniach tych bardzo żywo uczestniczyli zwłaszcza od lat trzydziestych psychologowie, zwracając uwagę na konieczność uwzględnienia właściwości rozwojowych dzieci, jak również na znaczenie funkcji zaangażowanych w procesie czytania. Samuel Orton stał się inspiratorem i współtwórcą pierwszych programów terapii pedagogicznej w przypadkach dysleksji rozwojowej.

Trzeci okres badań datuje się od drugiej wojny światowej. Dominują w nim badania nad bezpośrednimi (wtórnymi) przyczynami dysleksji, czyli nad jej patomechanizmem oraz intensywnie rozwijane są systemy terapii pedagogicznej i jej ramy organizacyjne. W roku 1949 powstało pierwsze towarzystwo skupiające specjalistów, którzy naukowo i praktycznie zajmują się dysleksją i współpracują z rodzicami dzieci dyslektycznych – Towarzystwo im. Ortona ( The Orton Dyslexia Society), założone przez uczniów S. Ortona.

W tym okresie zaczęto odchodzić od skrajnych poglądów na rzecz uzgadniania wspólnych stanowisk. Ustały spory nad priorytetem jednej dziedziny wiedzy : początkowo rolę dominującą odgrywali lekarze neurolodzy i psychiatrzy. Następnie problemem dysleksji zajęli się psychologowie, wreszcie pedagodzy.

Współpracę interdyscyplinarną podjęto zarówno w praktyce klinicznej jak i w dziedzinie badań naukowych. Uzgodniono stanowisko zakładające polietidogię (wieloprzyczynowość) dysleksji. Uznano również wielkość odmiennych patomechanizmów dysleksji, a co za tym idzie także wielkość typów dysleksji. W odniesieniu do terminologii osiągnięto również jednomyślność : najpopularniejszym terminem jest „dysleksja rozwojowa”. Jedynie w krajach niemieckojęzycznych używa się pojęcia „legastenia”.

Znakiem najnowszych czasów – co być może pozwoli w przyszłości wyróżnić czwarty okres w historii badań nad dysleksją – jest nawiązanie międzynarodowej współpracy pomiędzy naukowcami i stowarzyszeniami.

W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych powstały takie towarzystwa jak : Międzynarodowa Akademia ds. Badań nad Trudnościami w Uczeniu się oraz Międzynarodowa Grupa Badawcza ds. Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych. Współpracują w nich przedstawiciele różnych dyscyplin naukowych, reprezentujący wiele krajów z różnych kontynentów, w tym również Polskę. Światowe Kongresy Dysleksji (1980, 1983, 1987) i Europejskie Kongresy Dysleksji (1990, 1992) stwarzają płaszczyznę do wymiany informacji na forum międzynarodowym.

Nowym i niezwykle dynamicznym zjawiskiem jest ruch samopomocy rodziców dzieci dyslektycznych, którzy współpracując ze specjalistami, zakładają towarzystwa działające na rzecz pomocy dzieciom dyslektycznym.

W roku 1987 stworzyli oni międzynarodową organizację – Europejskie Towarzystwo Dysleksji. Najnowszą inicjatywą E T D jest ustanowienie roku 1993 Międzynarodowym Rokiem Wczesnego Rozpoznania Dysleksji.

Prof dr hab Marta Bogdanowicz jest założycielką Polskiego Towarzystwa Dysleksji, które zostało zarejestrowane w maju 1991 roku. Siedzibą władz naczelnych jest Gdańsk. Obecnie działa już trzynaście oddziałów terenowych PTD.

Innym ważnym zjawiskiem jest otwartość w przyznawaniu się publicznie do trudności w nauce czytania, czyli dysleksji. Pierwszym Polakiem, który publicznie opowiedział o swoich szkolnych trudnościach był rektor ds. Nauki i Współpracy z Zagranicą Uniwersytetu Gdańskiego.

W literaturze europejskiej podaje się, że dzieci z dysleksją rozwojową stanowią 10% – 15% uczniów. Badania w Polsce przyjmują 9% – 10% (Bogdanowicz, Jaklewicz). Dzieci „ryzyka dysleksji” im wcześniej zostaną objęte opieką tym większe szanse mają, aby zapobiec ich trudnością szkolnym.